Του Δημήτρη Δημόπουλου Εικόνα άρθρου. Ο ασθενής Ρ6, τρεις βδομάδες μετά την έκθεση του σε ραδιενεργό δόση 6 Sv. Tα φτωχά προάστια της Μπανγκόκ Το Σαμούτ Πρακάν είναι μια επαρχία που βρίσκεται στο δέλτα του ποταμού Τσάο Πράγια στη Ταϊλάνδη. Αποτελεί μέρος της Περιφέρειας της Μπανγκόκ που είναι γνωστή για τον ζωντανό πολιτισμό, την ιστορία και τις διάφορες βιομηχανικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται σε αυτή. Γεωγραφικά, το Σαμούτ Πρακάν είναι κυρίως επίπεδο και γι’ αυτό ευνοεί μια μίξη αστικών και αγροτικών περιοχών, με περισσότερη αστική ανάπτυξη στον βορρά και καλλιεργήσιμα εδάφη στον νότο. Η εγγύτητα της περιοχής με τη Μπανγκόκ έχει οδηγήσει στην ίδρυση διαφόρων βιομηχανικών μονάδων, συμβάλλοντας στη δημιουργία μίας αντιφατικής κοινωνικής σύνθεσης στην επαρχία. Ενώ ορισμένα μέρη του Σαμούτ Πρακάν θεωρούνται πλούσια προάστια και κατοικούνται από πληθυσμό υψηλού εισοδήματος, το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της επαρχίας αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα και ζει κάτω από τα όρια της φτώχιας. Όσοι λοιπόν δεν εργάζονται στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, προσπαθούν να εξασφαλίσουν εισόδημα με μικροδουλειές μέσα στις βιομηχανικές ζώνες με την επικρατέστερη να είναι «ανακυκλωτής μετάλλων», η αναζήτηση δηλαδή μετάλλων scrap για μεταπώληση σε μάντρες ανακύκλωσης. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνη καθώς η συγκομιδή μετάλλων οδηγεί τους ανακυκλωτές σε περιοχές απόθεσης επικίνδυνων τοξικών υλικών και βιομηχανικών υπολειμμάτων. Εικόνα 1. Η βιομηχανική ζώνη της επαρχίας Σαμούτ Πρακάν. Η ιατρική εφαρμογή του κοβαλτίου-60 Η ραδιοθεραπεία είναι μία επεμβατική μέθοδος καταστροφής καρκινικών όγκων με ακτινοβόληση. Οι ιστοί που πρέπει να καταστραφούν ακτινοβολούνται με ακτίνες γ, την πιο ισχυρή ιονίζουσα ακτινοβολία που υπάρχει, με ειδικά μηχανήματα που στοχεύουν την υπό θεραπεία περιοχή, προσπαθώντας να περιορίσουν τη βλάβη υγιών κυττάρων και να επιδώσουν τη σωστή δόση ιονίζουσας ακτινοβολίας. Ως πηγή ακτίνων γ, χρησιμοποιείται το ραδιενεργό ισότοπο 60Co (κοβάλτιο 60) το οποίο συνδυάζει υψηλή ενεργότητα και υψηλής ενέργειας φωτόνια γ. To κοβάλτιο 60 είναι τεχνητό ισότοπο και δημιουργείται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες με απορρόφηση ενός νετρονίου από το σταθερό ισότοπο του κοβαλτίου 59. Στη συνέχεια το κοβάλτιο 60 διασπάται με β διάσπαση (ένα νετρόνιο μετατρέπεται σε πρωτόνιο με ταυτόχρονη αποβολή ενός ηλεκτρονίου) και μετατρέπεται σε νικέλιο 60 (60Ni) το οποίο αποδιεγείρεται με την αποβολή δύο φωτονίων γ, ενέργειας 1,17 και 1,33 MeV. Εικόνα 2. Συσκευή ραδιοθεραπείaς. Διακρίνουμε την κυλινδρική κεφαλή που περιέχει την ενεργή πηγή κοβαλτίου-60. (πηγή: National Museum of American History) Αυτά τα δύο φωτόνια γ είναι που θα καταστρέψουν τους καρκινικούς ιστούς όταν αλληλοεπιδράσουν με τα άτομα τους. Το κοβάλτιο-60 διασπάται αυθόρμητα με μεγάλο ρυθμό, παρέχοντας έτσι μία μεγάλη ένταση ακτινοβολίας (υπό τη μορφή ακτινών γ) κι οι θεραπείες διαρκούν σύντομο χρονικό διάστημα. Η μέθοδος αυτή ήταν ήδη ευρέως διαδεδομένη από το 1960 και το 1999 στη Ταϊλάνδη λειτουργούσαν 25 μονάδες ραδιοθεραπείας. Η χρήση ραδιενεργών πηγών εποπτευόταν από την επιτροπή ατομικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς της Ταϊλάνδης. Στην Μπανγκόκ όμως, λειτουργούσε και μία εταιρεία, με την ονομασία KSE, που διαχειριζόταν αδήλωτες συσκευές ραδιοθεραπείας με εξασθενημένες πηγές κοβαλτίου-60 από τοπικά νοσοκομεία. Τα αδήλωτα μηχανήματα ήταν αποτέλεσμα ενός γραφειοκρατικού αδιεξόδου μεταξύ της Siemens που τα κατασκεύασε (αλλά το 1999 είχε πάψει να τα παράγει και να τα διαχειρίζεται) και της Nordon, μίας καναδικής εταιρείας που προμήθευε τα νοσοκομεία της Ταιλάνδης με συσκευές και πηγές ραδιοθεραπείας αλλά δε διαχειριζόταν τις εξασθενημένες πηγές από συσκευές που δεν είχε κατασκευάσει η ίδια. Το φθινόπωρο του 1999, η KSE μετακίνησε (χωρίς άδεια) 3 παλαιότερες συσκευές ραδιοθεραπείας (αλλά ακόμα εξαιρετικά ραδιενεργές) με πηγές κοβαλτίου-60, από τις αποθήκες της στην Μπανγκόκ σε έναν υπαίθριο χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων στην επαρχία Σαμούτ Πρακάν. Οι συσκευές ήταν ογκώδεις μεταλλικές κατασκευές με κυλινδρικές κεφαλές από μόλυβδο και ανοξείδωτο ατσάλι που ζύγιζαν 120 περίπου κιλά. Στο κέντρο του κάθε κυλίνδρου ήταν ασφαλισμένη μία κάψουλα κοβαλτίου-60. Η παρουσία τόσο μεγάλης ποσότητας ακριβού μετάλλου (όπως ο μόλυβδος) έγινε αμέσως αντιληπτή από τους «ανακυκλωτές» της περιοχής. Εξίσωση 1. Η αντίδραση παραγωγής και διάσπασης του κοβαλτίου-60. Εικόνα 3: Μία σύγχρονη κεφαλή θωράκισης στο κέντρο της οποίας τοποθετείται η ραδιενεργός πηγή κοβαλτίου-60. Το εξωτερικό περίβλημα αποτελείται από ανοξείδωτο ατσάλι ενώ στο εσωτερικό εναλλάσσονται στρώσεις μόλυβδου και ατσαλιού. (πηγή: Wikipedia) Η εξέλιξη του ατυχήματος Επειδή στο ατύχημα συμμετείχαν αρκετοί άνθρωποι που δε γνωρίζουμε τα ονόματα τους, θα αναφερθούμε σε αυτούς με τους διακριτικούς κωδικούς που τους απέδωσε η διεθνής επιτροπή ατομικής ενέργειας στις μετέπειτα αναφορές της. Στις 24 Ιανουαρίου του 2000, δύο πλανόδιοι ανακυκλωτές, ο 40χρονος P1, αρχηγός της ομάδας (Patient 1) και ο 25χρονος βοηθός του P2 βρέθηκαν με ένα από τα παρατημένα μηχανήματα της KSE, στην κατοχή τους. Οι ίδιοι ισχυρίστηκαν ότι την συσκευή αγόρασαν από άλλους ανακυκλωτές αλλά αυτό δεν αποδείχθηκε ποτέ. Το ενδιαφέρον τους κίνησε αμέσως η ογκώδης και βαριά κυλινδρική κεφαλή του μηχανήματος ραδιοθεραπείας. Η κεφαλή αυτή περιείχε, στο εσωτερικό της, μία εξασθενημένη πηγή κοβαλτίου-60 που είχε τοποθετηθεί το 1981 από την Siemens. Το κοβάλτιο-60 έχει χρόνο ημιζωής [1] 5,3 χρόνια. Η ενεργότητα του εναπομείναντος ραδιενεργού υλικού υπολογίστηκε στα 15,7 TBq. Κάθε δευτερόλεπτο λοιπόν 15,7 τετράκις εκατομμύρια πυρήνες κοβαλτίου μετατρέπονταν σε νικέλιο απελευθερώνοντας ακτίνες γ, το ισοδύναμο με περίπου 50.000 αξονικές τομογραφίες. Η θωράκιση της κεφαλής με μόλυβδο και ατσάλι απορροφούσε σημαντικά τη ραδιενεργό εκπομπή. Ο P1 διέθετε ένα τρίκυκλο με το οποίο μετέφερε την κεφαλή στο σπίτι του για να την διαλύσει και να την πουλήσει ως παλιοσίδερα. Η κεφαλή αποδείχθηκε δύσκολη στην αποσυναρμολόγηση κι έτσι την άφησε στην αυλή του σπιτιού του για αρκετές μέρες. Μετά από μία βδομάδα, την 1η Φεβρουαρίου 2000, με τη βοήθεια άλλων δύο ανακυκλωτών (P3 και P4) προσπάθησαν πάλι με ένα καλέμι και σφυρί να ανοίξουν το εξωτερικό περίβλημα από ανοξείδωτο ατσάλι. Τον περισσότερο χρόνο εργασίας κατέβαλε ο P2. Κατάφεραν μόνο να ανοίξουν τη ραφή του καλύμματος και είδαν ότι στο εσωτερικό υπήρχε μεγάλη ποσότητα μόλυβδου. Ο P1 αποφάσισε να μεταφέρουν όλη τη κεφαλή σε μία μάντρα της περιοχής ώστε να μπορέσουν εκεί να την διαχωρίσουν με οξυγονοκοπή και να την πουλήσουν επί τόπου. Οι 4 τους σήκωσαν τα 120 κιλά μετάλλου και το τοποθέτησαν πάλι στο τρίκυκλο με οδηγό τον P1 και συνοδηγό τον P3 ο οποίος επειδή δεν χωρούσε, κάθισε με το δεξί του πόδι πάνω στον μεταλλικό κύλινδρο. Στη μάντρα με τα παλιοσίδερα, ο P1 ζήτησε από έναν εργάτη να χρησιμοποιήσει φλόγα οξυγόνου για να ανοίξουν τον κύλινδρο στη μέση. Ο μοιραίος αυτός εργάτης ονομάστηκε από τη διεθνή επιτροπή ατομικής ενέργειας (ΙΑΕΑ) ως P5. Ο Ρ5 παρατήρησε ότι στο ανοξείδωτο κέλυφος ήταν χαραγμένα ένα σήμα και ένα μήνυμα σε γλώσσα που δεν καταλάβαινε. Το σήμα αυτό ήταν η διεθνής ένδειξη ραδιενέργειας ενώ το μήνυμα ήταν στα αγγλικά ή γερμανικά και προειδοποιούσε για τον κίνδυνο. Περίεργοι όλοι για το τι κρύβει το εσωτερικό ενός τόσο περίεργου αντικειμένου, παρατηρούσαν την κοπή του μετάλλου. Εξαιτίας του μεγάλου βάρους, ο χειριστής της φλόγας ζήτησε τη βοήθεια του 18χρονου P6 που κάθισε δίπλα και πίσω του. Όταν η θωράκιση κόπηκε, η κάψουλα κοβαλτίου, στο μέγεθος μίας μπαταρίας, έπεσε στο έδαφος μέσα σε ένα σύννεφο κίτρινου δύσοσμου καπνού. Ο P5 περίεργος για το θησαυρό που ανακάλυψε, έπιασε με το γυμνό του χέρι τα μεταλλικά αντικείμενα και τα περιεργάστηκε. [1] Ο χρόνος που χρειάζεται ώστε να διασπαστεί η μισή ποσότητα από το αρχικό ραδιενεργό υλικό. Εικόνα 4: Η ανοιγμένη κάψουλα που περιείχε το κοβάλτιο-60. (πηγή: ΙΑΕΑ) Σε ελάχιστα δευτερόλεπτα το χέρι του μούδιασε και τα παράτησε σε ένα σημείο της μάντρας αρνούμενος να συνεχίσει την κοπή εξαιτίας του φόβου του για τον κίτρινο καπνό που εμφανίστηκε. Έτσι το βαρύ μέρος της κεφαλής το ξαναπήραν σπίτι τους ο P1 και Ρ3 ενώ το κοβάλτιο-60 παρέμεινε ξεχασμένο στη μάντρα με τα παλιοσίδερα. Στην επιστροφή τους όμως ένοιωσαν μία έντονη αδιαθεσία, με έντονο πονοκέφαλο και έκαναν κι οι δύο εμετό. Ειδικά ο P3 ένοιωσε κι ένα έντονο ερεθισμό στο δεξί του πόδι. Οι εργάτες Ρ5 και Ρ6 ένοιωσαν επίσης αμέσως αδιαθεσία με εμετό και διάρροια και δεν πήγαν στη δουλειά στις 3-4 Φεβρουαρίου. Επέστρεψαν στη δουλειά στις 7 Φεβρουαρίου εμφανώς αδυνατισμένοι και με μία αξιοπερίεργη ερυθρότητα στο πρόσωπο τους, σαν από ηλιακό έγκαυμα, παρόλο που ήταν χειμώνας. Ο P5 που έπιασε το κοβάλτιο, είχε ήδη αρχίσει να αποκτά βαθιές πληγές εγκαύματος και στα δύο του χέρια ενώ τις επόμενες μέρες το πρόσωπο και η γλώσσα του πρήστηκαν. Τις μέρες που ακολούθησαν, τόσο οι ανακυκλωτές όσο κι οι εργάτες που εργάζονταν στην μάντρα με τα παλιοσίδερα έβλεπαν την υγεία τους να επιδεινώνεται ραγδαία. Στις 16-17 Φεβρουαρίου ο P1, P3, P5 και Ρ6 εισήχθησαν εσπευσμένα στο νοσοκομείο. Λίγες μέρες αργότερα ακολούθησε κι ο ιδιοκτήτης της μάντρας που ενώ δεν ήταν παρών στις εργασίες, ήταν πολλές ώρες σε έναν χώρο που ακόμα ακτινοβολούσαν δύο ισχυρές ραδιενεργές πηγές. Όλοι είχαν ελάχιστα λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια, εγκαύματα που κάθε μέρα χειροτέρευαν και τριχόπτωση. Το εκτεταμένο έγκαυμα στο πόδι του P3 καθώς και η εικόνα των εργαζόμενων στη μάντρα κίνησαν, μετά από λίγες μέρες, τις υποψίες στο ιατρικό προσωπικό του νοσοκομείου του Σαμούτ Πρακάν που ρώτησαν επίμονα τους ασθενείς αν χειρίστηκαν κάποιο περίεργο μέταλλο τις προηγούμενες βδομάδες. Η περιγραφή των εργασιών επιβεβαίωσε τους φόβους τους και αμέσως ζήτησαν τη βοήθεια της επιτροπής ατομικής ενέργειας της Ταϊλάνδης το πρωί της 18ης Φεβρουαρίου 2000. Εικόνα 5: Το εκτεταμένο έγκαυμα στο αριστερό χέρι του ασθενή Ρ1, 8 βδομάδες μετά την έκθεση στη ραδιενέργεια. (πηγή: ΙΑΕΑ) Μονάδες μέτρησης ραδιενέργειας Για να καταλάβει κάποιος τις μονάδες μέτρησης της ραδιενέργειας, πρέπει να ορίσουμε μία σειρά από ειδικούς όρους. Ο πρώτος όρος είναι η απορροφόμενη δόση D, που είναι το ποσό της ενέργειας ΔΕ που εναποτίθεται στην ακτινοβολούμενη μάζα m. D=ΔΕ/m (2) H ενέργεια ΔΕ προκαλεί ιονισμό των μορίων ή ατόμων του ακτινοβολούμενου στόχου. Η μονάδα με την οποία μετρούμε τη D είναι Joules/kg που για συντομία ονομάσαμε Gray (Gy). Παλαιότερα χρησιμοποιήθηκε κι η μονάδα rad (radiation absorbed dose) που ισοδυναμεί σε 0,01 Gy ή αλλιώς 100 rad = 1 Gy. Το βιολογικό αποτέλεσμα της ενέργειας ΔΕ όμως μπορεί να είναι διαφορετικό, μικρότερο ή μεγαλύτερο κι εξαρτάται από το είδος της ακτινοβολίας. Μία ακτινοβόληση με ταχέα νετρόνια ή σωματίδια α (πυρήνες ηλίου) προκαλεί πολύ μεγαλύτερη ζημιά στους ιστούς από την ακτινοβολία ακτίνων γ όπως η ραδιενέργεια που εκπέμπει το κοβάλτιο-60. Σε γενικές γραμμές, τα βαριά σωματίδια χάνουν ενέργεια πολύ γρήγορα καθώς ταξιδεύουν στην ατμόσφαιρα ή μέσα σε υλικά κι έχουν καταστροφικές επιπτώσεις αν η ακτινοβόληση γίνεται μέσα στο ανθρώπινο σώμα εξαιτίας της εισπνοής ή κατάποσης ραδιενεργών ισοτόπων. Για να μπορέσουμε να συμπεριλάβουμε λοιπόν τη βιολογική σημασία και αντίκτυπο της ραδιενέργειας, ορίζουμε την ισοδύναμη δόση Η ως ένα μέγεθος που παίρνει υπόψη την αντίστοιχη βιολογική δράση. Η ισοδύναμη δόση Η έχει μονάδες μέτρησης τα sieverts (Sv) αν η D μετρήθηκε σε Gy ή τα rem (radiation equivalent man) αν η D μετρήθηκε σε rad. Για τους σκοπούς του άρθρου θα κρατήσουμε τις πιο διαδεδομένες μονάδες για ατυχήματα σε ανθρώπους, που είναι τα Gy και τα Sv. Για να μετατρέψουμε τα Gy που είναι απλά Joules/kg σε Sv, πολλαπλασιάζουμε με έναν παράγοντα επικινδυνότητας της εκάστοτε ακτινοβολίας που δίνεται στον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 1-5: Πίνακας συντελεστών ακτινοβολίας (πηγή: Murray R., 2015. Nuclear Energy) Παρατηρούμε πως στην περίπτωση του κοβαλτίου-60, οι ακτίνες γ έχουν συντελεστή 1, δηλαδή D = H. Η επίπτωση της ραδιενέργειας στον άνθρωπο εξαρτάται επίσης από το ρυθμό που απορροφήθηκε. Είναι διαφορετικό να δέχεται το ανθρώπινο σώμα 1 Sv σε 20 χρόνια ή σε μία ώρα. Γι’ αυτό το λόγο η ισοδύναμη δόση Η εκφράζεται σε Sv/hr έτσι ώστε να γίνεται αντιληπτό πόσο γρήγορα η ενέργεια από τις ραδιενεργές διασπάσεις των υλικών, εναποτίθεται στους ιστούς. Ο ρυθμός αυτός είναι στην ουσία ένας όρος ισχύος αφού οι μονάδες του είναι J/kgr/hr. H τυπική δόση φυσικής ραδιενέργειας (από το έδαφος, το διάστημα ή κάποιες ιατρικές εξετάσεις) που δέχεται ένας άνθρωπος είναι 3-4 mSv κάθε έτος. Μία ακτινογραφία θώρακος ισοδυναμεί με 0,1 mSv (10 μέρες φυσικής ραδιενέργειας) ενώ μία αξονική ολόκληρου του σώματος (PET/CT) ισοδυναμεί με 21 mSv, όση η φυσική ραδιενέργεια που θα δεχόμασταν σε 7 περίπου χρόνια. Οι αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό δέχονται 80 mSv ακτινοβολίας κατά την 6μηνη παραμονή τους στο διάστημα (ισοδύναμη με 25 χρόνια φυσικής ραδιενέργειας). Σύντομες δόσεις μεγαλύτερες από 500 mSv προκαλούν σοβαρές βλάβες και εκδηλώσεις συμπτωμάτων ραδιενεργούς δηλητηρίασης. Δόσεις μεγαλύτερες των 4 Sv είναι συνήθως θανατηφόρες. Εικόνα 6: Έγκαυμα στο δεξί πόδι του ασθενή Ρ3, 7 βδομάδες μετά την έκθεση στη ραδιενέργεια. (πηγή: ΙΑΕΑ) Η ανακάλυψη κι αντιμετώπιση του αόρατου κινδύνου Πίσω στο νοσοκομείο της επαρχίας Σαμούτ Πρακάν, μέσα σε μία ώρα από την ειδοποίηση τους, το μεσημέρι της 18ης Φεβρουαρίου 2000, ένα κλιμάκιο από δύο επιθεωρητές πυρηνικούς φυσικούς επισκέφθηκε και ανέκρινε τους εργάτες Ρ5 και Ρ6. Η περιγραφή των δύο μικρών μεταλλικών κομματιών που ο Ρ5 κράτησε στο χέρι του, οδήγησε τους επιθεωρητές στη μάντρα που εκτελέστηκε η οξυγονοκοπή, το ίδιο κιόλας απόγευμα. Καθώς κατευθύνονταν προς το σημείο, άνοιξαν τους ανιχνευτές ραδιενέργειας Geiger, οι οποίοι κατέγραψαν, κατευθείαν, τιμές 20 φορές υψηλότερες από τη φυσική ραδιενέργεια. Συνέχισαν τη διαδρομή τους για άλλα 150 μέτρα και βρέθηκαν στην είσοδο της μάντρας όπου κατέγραψαν ραδιενέργεια 1mSv/hr, τρεις χιλιάδες φορές περίπου μεγαλύτερη από τη φυσική ραδιενέργεια. Κάποιος που απλά θα στεκόταν σε αυτό το σημείο, στα όρια της μάντρας, θα δεχόταν κάθε 4 ώρες δόση που αντιστοιχεί στην ετήσια δόση φυσικής ραδιενέργειας που δέχεται ένας κάτοικος στην Ελλάδα. Οι επιθεωρητές κατάλαβαν κατευθείαν ότι είχαν να κάνουν με μία πολύ ισχυρή πηγή ακτινών γ και αποχώρησαν αμέσως από το σημείο καλώντας ενισχύσεις και εκκενώνοντας τα διπλανά κτήρια. Οι μετρήσεις που ακολούθησαν, έδειξαν ότι η πηγή ήταν της τάξης των 10 Sv/hr. Αν κάποιος λοιπόν πλησίαζε τη πηγή για 20 μόνο λεπτά, θα είχε 50% πιθανότητα να πεθάνει τις επόμενες 30 ημέρες. Για τον εντοπισμό και την απομάκρυνση του κοβαλτίου 60, οργανώθηκε στις 19 Φεβρουαρίου μία μεγάλη επιχείρηση έρευνας με χρήση μίας ασπίδας μόλυβδου (πάχους 5cm) για την προστασία των εργαζομένων της επιτροπής ατομικής ενέργειας. Πίσω από την ασπίδα η έκθεση στη ραδιενέργεια μειωνόταν στο 1/20. Οι εργάτες που συμμετείχαν στην έρευνα φορούσαν επίσης στολές μόλυβδου για περαιτέρω προστασία. Η διαδικασία ήταν χρονοβόρα γιατί κάθε κομμάτι μετάλλου που μετακινούνταν με τη χρήση επιμηκών κατασκευών, έπρεπε να μετρηθεί με ανιχνευτές Geiger. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, η κάψουλα κοβάλτιου-60, βρέθηκε. Είχε ύψος μόλις 4 cm και 2,5 cm διάμετρο. Τοποθετήθηκε αμέσως σε ειδική μολύβδινη σαρκοφάγο για να απομακρυνθεί προς τις εγκαταστάσεις της επιτροπής ατομικής ενέργειας. Οι απώλειες Στις 8 Μαρτίου 2000, ο 18χρονος Ρ6 πέθανε από σηψαιμία στο νοσοκομείο. Στις 18 Μαρτίου ο χειριστής της οξυγονοκοπής, Ρ5, κατέληξε επίσης με σηψαιμία, αποτέλεσμα των χαμηλών λευκών αιμοσφαιρίων από την έκθεση στις ακτίνες γ. Το χέρι με το οποίο χειρίστηκε το κοβάλτιο, είχε νεκρωθεί. Στις 24 Μαρτίου, ο ιδιοκτήτης της μάντρας Ρ8 κατέληξε από καρδιακή ανακοπή, 52 μέρες μετά την έκθεση. Υπολογίζεται ότι οι 3 άτυχοι ασθενείς είχαν δεχθεί ο καθένας συνολική δόση 6 Sv. Οι ανακυκλωτές Ρ1, Ρ2, Ρ3 και Ρ4, επέζησαν με σοβαρές βλάβες στα άκρα τους, εγκαύματα από την επαφή με τη θωράκιση. Η συνολική δόση που δέχτηκαν ήταν 2 Sv. Το ειδικό προσωπικό που εργάστηκε για την απομάκρυνση της ραδιενεργής πηγής δέχτηκε δόσεις 20 mSv. Ο διεθνής αντίκτυπος Μετά το ατύχημα και τον θάνατο τριών ανθρώπων, η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) συνέταξε έκθεση πραγματογνωμοσύνης και διαπίστωσε σωρεία ελλείψεων και παραβάσεων κανονισμών τόσο από την εταιρεία KSE όσο και από τις Ταϊλανδέζικες αρχές. Την ΙΑΕΑ προβλημάτισε ιδιαίτερα το γεγονός ότι μία τόσο επικίνδυνη ραδιενεργή ουσία μπόρεσε να πέσει στα χέρια των ανακυκλωτών μετάλλων αλλά και να παραβιαστεί με πολύ απλή διαδικασία θωράκισης της. Οι ανακυκλωτές δεν μπόρεσαν να καταλάβουν την επικινδυνότητα του υλικού που κατεργάζονταν γιατί δεν αναγνώρισαν το σήμα της ραδιενέργειας που ήταν χαραγμένο στη θωράκιση και δεν κατάλαβαν την προειδοποίηση που ήταν γραμμένη σε μία γλώσσα άγνωστη για αυτούς. Προβλημάτισε επίσης το γεγονός ότι η πηγή έμεινε μέσα σε μία μάντρα με παλιοσίδερα και θα μπορούσε να καταλήξει σε επιχείρηση χύτευσης μετάλλων μαζί με το υπόλοιπο ανακυκλώσιμο υλικό. Τέλος, παρόλο που ο πρώτος ασθενής εισήχθηκε στο νοσοκομείο στις 16 Φεβρουαρίου με προφανή σημάδια βλάβης από ιονίζουσα ακτινοβολία, πήρε στο ιατρικό προσωπικό 2 ημέρες έτσι ώστε να υποψιαστούν τη φύση της ασθένειας και να ειδοποιήσουν τις αρμόδιες αρχές. Για την αντιμετώπιση μελλοντικών ατυχημάτων, η ΙΑΕΑ πρότεινε μία σειρά μέτρων ασφαλείας σε επίπεδο οργάνωσης και δράσης των τοπικών αρχών επιτήρησης ραδιενεργών υλικών με το σημαντικότερο να είναι η αλλαγή της σήμανσης κινδύνου ραδιενέργειας σε κάτι που θα είναι παγκοσμίως αναγνωρίσιμο και κατανοητό ακόμα κι αν αυτός που το βλέπει δε γνωρίζει τι είναι ραδιενέργεια ή δε ξέρει καν να διαβάζει. Εικόνα 7: Το νέο σήμα προειδοποίησης για πηγές ισχυρής ιονίζουσας ακτινοβολίας ώστε να είναι κατανοητό από κάθε άνθρωπο που το βλέπει. (πηγή: ΙΑΕΑ) Αναφορές
(1) Murray R., 2015. Nuclear Energy. An Introduction to the Concepts, Systems, and Applications of Nuclear Processes Seventh Edition. (2) IAEA, 2002. The Radiological Accident in Samut Prakarn. https://www-pub.iaea.org/mtcd/publications/pdf/pub1124_scr.pdf Comments are closed.
|